Bemiddeling is een gesprek gericht op het minnelijk oplossen van een conflict waarbij partijen bewust kiezen voor overleg, eerder dan het geschil ogenblikkelijk voor te leggen aan de rechtbank. Bij dit overleg laten de partijen zich bijstaan door een bemiddelaar die hen door de gesprekken ‘loodst’ waarbij deze bemiddelaar partijen zelf tot een oplossing laat komen.
Dit laatste is van cruciaal belang daar partijen nog steeds beter zelf de oplossing aanreiken nadat zij hierin professioneel zijn bijgestaan, eerder dan dat een derde zoals een rechtbank de beslissing voor hen beide neemt. Het is volkomen menselijk dat partijen het als bijzonder ingrijpend ervaren wanneer een derde - zoals een rechtbank - in staat is om beslissingen te nemen die moeten nageleefd worden, eerder dan dat een zelf onderhandelde oplossing moet worden uitgevoerd.
De bemiddelaar heeft tot taak om structuur te geven aan de onderhandelingen die tot doel hebben het conflict op te lossen. Vanuit een bepaald standpunt dient te worden gewerkt naar een akkoord waarbij de bemiddelaar de partijen bevraagt om ze zelf naar elkaar toe tot heldere communicatie te brengen. Dat betekent dat de bemiddelaar eveneens oog moet hebben voor de struikelblokken die partijen net belemmeren om tot een constructief gesprek te komen.
De rust waaronder een bemiddeling verloopt waarbij partijen beseffen dat ze hun eigen lot in handen hebben, inzoverre ze door een erkend bemiddelaar bijgestaan worden op een professionele wijze, is de sleutel om tot een goed onderhandeld akkoord te komen.
Een bemiddeling is een professioneel traject van conflict naar minnelijk akkoord. Een gerechtsprocedure is een professioneel traject van conflict naar gerechtelijke uitspraak.
Een bemiddelaar laat partijen zelf tot oplossing komen waarbij hij hen wel faciliteert en een bepaald traject laat volgen zonder dat het juridische allesoverheersend is om tot een oplossing van het geschil te komen. Niet de bemiddelaar stelt de oplossing voor maar stimuleert wel de creativiteit van de partijen om ertoe te komen.
Een advocaat werkt sturend waarbij het juridische wel allesbepalend is omdat het referentiekader de rechtbank is die een oordeel zal moeten vellen wie het juridisch correcte standpunt vertolkt.
Dat maakt dat een bemiddelaar het voordeel heeft partijen niet steeds te moet wijzen op het juridisch aanvaardbare maar partijen zelf tot een overeenkomst kunnen komen losgekoppeld van hetgeen juridisch mogelijk zou zijn.
De betrokken uitkomst dient dan uiteraard wel weer juridisch te voldoen wat evident de taak van de bemiddelaar is die door zijn specifieke vraagstelling de partijen voldoende heeft laten nadenken over elke aspect van hun akkoord.
Een bemiddeling is vrijwillig wat betekent dat het vrij instapbaar is maar ook vrij kan beëindigd worden maar impliceert wel dat de deelnemers een minimum aan engagement moeten vertonen willen zij effectief tot resultaat komen.
Een bemiddeling is vertrouwelijk wat een rust geeft aan de partijen omdat zij weten dat de inhoud van besprekingen en voorstellen tijdens de besprekingen, ook bij falen van de onderhandelingen, nadien niet kan worden gebruikt. Ook de bemiddelaar heeft een strafrechtelijk gesanctioneerd beroepsgeheim.
Een bemiddeling heeft als niet onbelangrijk voordeel dat partijen zelf de touwtjes in handen hebben wat ook de snelheid van onderhandelen bepaalt alsook de daaraan verbonden kostprijs.
Nadruk inzake is dat bemiddeling steeds georganiseerd is, met name voorbereid. Twee conflicterende partijen samenbrengen aan tafel is reeds een delicaat gegeven op zich zodat de bemiddelaar zich steeds goed moet inwerken.
Vooreerst zijn partijen akkoord gekomen om tot bemiddeling te komen en dient dit akkoord te worden geofficialiseerd in een bemiddelingsovereenkomst.
De bemiddelaar moet voorafgaand eveneens kunnen beschikken over een korte inhoud van het conflict alsook de nuttige stukken. De bemiddelaar zal dan uit die dossiers de conflictpunten distilleren en een inschatting maken van de belangen en de opties die van partijen kunnen uitgaan.
De bemiddelaar zal zich opzettelijk niet bezighouden met het onderzoeken van eventuele oplossingen net omdat hij niet mag sturen naar de oplossing maar partijen zelf tot oplossing moeten komen. De bemiddelaar zal net wel zijn vraagstelling voorbereiden.
Pas dan kan het bemiddelingstraject aanvangen dat meestal bestaat uit meerdere bijeenkomsten die tijdens een eerste bijeenkomst reeds kunnen vastgelegd worden. Cruciaal is dat tijdens een eerste bijeenkomst alle principes nog eens grondig uiteengezet worden zodat iedereen onbevangen aan de onderhandelingen kan beginnen.
Eens partijen tot een akkoord zijn gekomen, vormt het bemiddelingsakkoord het sluitstuk van de bemiddeling. Het bevat immers de afspraken waarmee de partijen het conflict beëindigen. Dergelijke overeenkomst kan ter homologatie worden voorgelegd aan de rechtbank zodat het de vorm van een akkoordvonnis krijgt.
Het is uiteraard een illusie te denken dat elke bemiddeling tot een akkoord leidt.
De ervaring leert inmiddels wel dat het traject van een bemiddeling de frustratie tot een minimum beperkt omdat de setting waaronder het gebeurt – ondanks een professioneel kader – aanvoelt als thuiskomen omdat de vertrouwelijkheid partijen ertoe brengt om te streven naar een akkoord dat zij zelf onderhandeld hebben, eerder dan een derde te laten interveniëren.